Zapraszamy na serię wykładów online towarzyszących wystawie „Tadeusz Kantor. Widma”.
Tematyka wykładów balansuje między twórczością Tadeusza Kantora, samą ekspozycją w kontekście strategii prezentowania trudnej przeszłości oraz szerszym kontekstem międzynarodowego programu “Staging Difficult Pasts”.
Wykłady poświęcone są kalejdoskopowi problemów, tematów i konstrukcji, oscylujących w twórczości Kantora wokół trudnej przeszłości i odnoszą się do szerszego kontekstu kulturowego prezentowania trudnej przeszłości.
Najbliższy wykład odbędzie się 18 listopada o godz. 18.00. Wykład “Realność apokalipsy” wygłosi Katarzyna Fazan / ONLINE.
Michał Kobiałka “Widma Przeszłości”.
Wykład miał premierową transmisję online 3 kwietnia o godz.16.30.
Prof. Michał Kobiałka szuka odpowiedzi na pytanie, co w teatrze Kantora fascynuje nas dzisiaj i sprawia, że wciąż wracamy do jego twórczości wizualnej oraz pism teoretycznych. Wykład odnosi się do teoretycznych pojęć wywodzących się z poszczególnych kierunków w sztuce oraz narracji stanowiących tło wystawy „Tadeusz Kantor. Widma”.
Michał Kobiałka jest dziekanem i profesorem teatrologii w Department of Theatre Arts & Dance na Uniwersytecie w Minnesocie w USA. Jego artykuły, eseje i recenzje na temat teatru średniowiecza, teatru XVIII wieku, współczesnego teatru europejskiego, a także historiografii i teatru były publikowane w USA, Wielkiej Brytanii, Francji, Izraelu, Rumunii, Hiszpanii, Niemczech, Danii, Brazylii, a także w Polsce. Od 1985 roku tłumaczy teksty teoretyczne i pisze o praktyce teatralnej Tadeusza Kantora. Jest autorem dwóch książek o teatrze Tadeusza Kantora: „A Journey Through Other Spaces: Essays and Manifestos, 1944–1990” (1993); „Further on, Nothing: Tadeusz Kantor’s Theatre” (2009). Jest kuratorem (wraz z Małgorzatą Paluch-Cybulską) wystawy “Tadeusz Kantor. Widma”.
Transkrypcja wykładu „Widma przeszłości” do pobrania w PDF
Grzegorz Niziołek „Rzeźnia”.
Wykład został premierowo emitowany online 11 maja o godz. 18:00.
Szatnia w przedstawieniu Tadeusza Kantora Nadobnisie i koczkodany nie przez przypadek przypominała urządzenie zwierzęcej jatki przeznaczone do wieszania mięsa zaszlachtowanych zwierząt. Przez cały spektakl tkwiła w pejzażu przedstawienia, gdzieś daleko w kącie jako traumatyczny obiekt – na hakach wisiały ubrania. Ta szatnia-jatka jest równie prymitywna jak urządzenia do masowej Zagłady, ale pozbawiona masek, jakie tamte przybrały.
Grzegorz Niziołek – polski teatrolog, literaturoznawca i nauczyciel akademicki, profesor nauk humanistycznych. Profesor nadzwyczajny w Katedrze Teatru i Dramatu UJ, profesor nadzwyczajny na Wydziale Reżyserii Dźwięku Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie. W pracy naukowej zajmuje się m.in. polskim teatrem w XX i XXI wieku, sztuką reżyserii oraz krytyką teatralną. Od 2008 do 2010 roku dyrektor artystyczny Festiwalu Dialogu Czterech Kultur w Łodzi. Współzałożyciel i wieloletni redaktor naczelny czasopisma teatralnego „Didaskalia”. Pomysłodawca i organizator konferencji naukowych: „Dwudziestolecie. Teatr polski po 1989 roku” (2009) oraz „Zła pamięć. Przeciw-historia w polskim teatrze i dramacie” (2011). W pracy naukowej zajmuje się m.in. polskim teatrem w XX i XXI wieku, sztuką reżyserii oraz krytyką teatralną.
Transkrypcja wykładu „Rzeźnia” do pobrania w PDF
Małgorzata Paluch-Cybulska „Tadeusz Kantor. Historia jako ready made”.
Wykład został opublikowany premierowo online 9 czerwca o godz. 18.00.
Tematem wykładu jest wpływ doświadczeń prowokowanych przez historię na życie i twórczość Tadeusza Kantora. Motywy historyczne i biograficzne są u artysty silnie zindywidualizowane, funkcjonują jak klisze pamięci. Nie występują linearnie, są wybiórczymi urywkami, wrakami, strzępami przetworzonymi przez mechanizm pamięci i wspomnień artysty, jego kondycji i lęków. Kantor używa ich jako narzędzi świadomie wprowadzanych do złożonych konstrukcji dzieł, w pewnym sensie manewruje nimi jako ready made, czyli realnością gotową.
Małgorzata Paluch-Cybulska – kuratorka wystawy “Tadeusz Kantor. Widma”, kierownik Archiwum oraz kierownik Muzeum Ośrodka Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka w Krakowie.
Transkrypcja wykładu „Tadeusz Kantor. Historia jako ready made” do pobrania w PDF
Anna Róża Burzyńska „Resztki głosu” / ONLINE
12 października, godz. 18.00
W tekstach pisanych w okresie Teatru Informel (1960-1961) Tadeusz Kantor wspomina o „resztkach głosu”. To wieloznaczne określenie potraktować można jako jeden z kluczy do jego twórczości. „Resztki głosu” to muzyczne ready mades (pieśni religijne i przedwojenne szlagiery, których fragmenty towarzyszą spektaklom), „surowa materia języka” pozbawionego składni, wydawane przez aktorów „dźwięki najniższej rangi”, takie jak szloch, jąkanie się czy bełkotanie, ale też strzępy akustycznej pamięci uwięzione w scenografii i echa głosów zmarłych.
Anna Róża Burzyńska – doktor nauk humanistycznych, wykładowczyni Uniwersytetu Jagiellońskiego, krytyczka teatralna, tłumaczka. Obecnie jest adiunktem w Katedrze Teatru Wydziału Polonistyki UJ.
Transkrypcja wykładu „Resztki głosu” do pobrania w PDF
Katarzyna Fazan „Realność apokalipsy” / ONLINE
18 listopada, godz. 18.00
Wykład jest propozycją ponownego spojrzenia na inscenizację Tadeusza Kantora Kurka wodna z 1967 jako realizację teatru zdarzeń, w którym rozegrała się „wizja apokaliptyczna” zaprogramowana przez Kantora jako zdarzenie bez patosu i religijnej symboliki. Punktem wyjścia jest wyosobnienie rekwizytu, z którego Kantor uczynił fetysz swojego archiwum: manekina w wannie. Zamierzam go przyłapać na powrotnym, widmowym nawiedzaniu teraźniejszości. Ten element scenograficzny, który dziś wygląda jak rekwizyt z horroru, odnosi do pierwotnego statusu różnych postaci, statusu który — dzięki koncepcji teatru happeningowego —został zrównany z realnością otoczenia. Nawiązanie kontaktu z przedstawieniem z przeszłości dokonuje się między innymi dzięki fotografiom (szczególnie zdjęciom J.M. Stokłosy z Krzysztoforów), to one odsłaniają jak spektakl był wmontowany w żywioł kontrkultury lat 60 i pozwalają doświadczyć siły jego oryginalności a także powrotności.
Katarzyna Fazan – wykłada w Katedrze Teatru i Dramatu Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz na Wydziale Reżyserii Dramatu w Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego. Autorka prac poświęconych literaturze modernizmu, estetyce teatru i związkom scenografii z plastyką. Wydała monografię Szczera poza dekadenta. Kazimierz Tetmajer między epistolografią a sztuką (2001), Projekty intymnego teatru śmierci. Wyspiański – Leśmian – Kantor (2009), była współredaktorką dwutomowego wydania pism teatralnych i filmowych Tadeusza Peipera Wśród ludzi na scenach i na ekranie (2000), opracowania edytorskiego i naukowego Utworów wybranych Ludwika Marii Staffa (2004), książki zbiorowej Dziś Tadeusz Kantor! Metamorfozy śmierci, pamięci i obecności (2014), także jej wersji angielskiej Tadeusz Kantor Today: Metamorphoses of Death, Memory and Presence. Współredagowała tom Odsłony współczesnej scenografii. Problemy – sylwetki – rozmowy (2016).
Transkrypcja wykładu „Realność apokalipsy” do pobrania w PDF
Katarzyna Fazan, Magdalena Ziółkowska, Magdalena Ujma – Dyskusja panelowa. „Cricoteka w kontekście idei instytucji kultury w powojennej Polsce.” / ONLINE
2 grudnia, godz. 17.00
