„Przewrotny czarodziej ruin”. Twórczość archiwalna Tadeusza Kantora
Galeria-Pracownia Tadeusza Kantora
ul. Sienna 7/5; 31-041 Kraków
Piątek–poniedziałek; 12:00–18:00
Wstęp wolny!
Od 6 lipca 2018 roku zapraszamy do Galerii-Pracowni Tadeusza Kantora na wystawę poświęconą twórczości archiwalnej artysty.
Celem wystawy jest doświadczenie pracy dokumentacyjnej Tadeusza Kantora jako elementu procesu twórczego. W przestrzeni galerii-pracowni artysty, zaprojektowanej przez niego z myślą o eksponowaniu swych prac malarskich i rysunkowych, pokazujemy obiekty archiwalne wykorzystywane przez Kantora od lat 70. do celów ekspozycyjnych. Artysta sam obmyślał koncepcję prezentowania dokumentacji własnej twórczości oraz działalności Teatru Cricot 2. Pokazy te towarzyszyły tournée spektakli Teatru Cricot 2, a także wystawom dzieł malarskich i rysunkowych Kantora od lat 60. Fotografie, recenzje i maszynopisy autorskie były na zlecenie Kantora i według jego projektu naklejane na aluminiowe, drewniane lub kartonowe podłoże, bądź wielokrotnie powiększane i drukowane na płótnie, a następnie nabijane na blejtram. Część tych obiektów jest przez niego sygnowana, datowana lub opatrzona dodatkowym komentarzem. Niektóre z nich zostały przez twórcę podmalowane w geście korygowania bądź zakrywania. Poprzez wystawy archiwaliów artysta chciał poszerzyć czy przybliżyć rozumienie jego sztuki, ale też zademonstrować jej wagę. Ponieważ dla Kantora dokumentacja była najważniejszym nośnikiem idei jego teatru i twórczości wizualnej, artysta podniósł ją do rangi dzieł sztuki na równi z obrazami, rysunkami czy obiektami. Kładł ogromny nacisk na muzealny charakter gromadzonych przez siebie w Cricotece archiwaliów.
Wystawa przedstawia wybrane rozwiązania zaproponowane przez Tadeusza Kantora do zilustrowania kolejnych etapów jego twórczości, ze szczególnym uwzględnieniem osobistego charakteru obiektów (są tu m.in. autorskie zapiski czy zaprojektowane przez Kantora ramy). Eksponaty obrazują wachlarz treści, które autor uznał za istotne dla prezentacji własnej spuścizny – mamy tu fotografie ze spektakli i happeningów, recenzje, manifesty i teksty, zdjęcia aktorów, obiektów, obrazów i rysunków.
Oprócz funkcji dokumentacyjnej wystawa pozwoli przyjrzeć się twórczości Kantora jako twórcy totalnemu (wielość mediów – malarstwo, sztuka rysunkowa, teatr, happening, twórczość teoretyczna) w szerokiej rozpiętości chronologicznej – począwszy od Podziemnego Teatru Niezależnego, poprzez kolejne etapy „witkacowskie” Teatru Cricot 2, aż po Teatr Śmierci.
Na wystawie obejrzeć można obiekt „Koło” (Powrót Odysa, 1944), zrekonstruowany przez Tadeusza Kantora w 1981 roku z myślą o Muzeum Teatru Cricot 2. Pokaz obiektu poszerza zaprezentowane na wystawie autorskie strategie projektowania przestrzeni ekspozycyjnej. Artysta, ilekroć miał ku temu sposobność, łączył na ekspozycji dzieła plastyczne z obiektami teatralnymi i dokumentacją, by podkreślić specyfikę swej twórczości, gdzie malarstwo i teatr uzupełniają się wzajemnie.
W warstwie dźwiękowej wystawy wykorzystano fragment nagrania audio spotkania Tadeusza Kantora z publicznością po tournée Bari–Turyn–Mediolan, które odbyło się w Cricotece przy ul. Kanoniczej 5 w dniu 27 maja 1986 roku. W trakcie spotkania artysta prosi o odczytanie tekstu francuskiego aktora i reżysera Rogera Planchona na temat jego twórczości, zatytułowanego „Przewrotny czarodziej ruin”. Kantor bardzo cenił ten tekst – znalazł się on m.in. w programie spektaklu „Niech sczezną artyści” (Lyon, 1986). Sytuacja ta ilustruje taktykę artysty operowania wybranymi materiałami na temat własnej twórczości.
Przybliżone na wystawie strategie wystawiennicze artysty, operujące archiwaliami jako obiektami wizualnymi oraz nośnikami przechowującymi pamięć, wpisują się w Kantorowską koncepcję „żywego archiwum”: „Nie zbiór bibliotekarski, nie zbiór starych i martwych kostiumów, martwych rekwizytów, strupiałych reliktów, sentymentalnych albumów i zasuszonych pamiątek – jak to przeważnie bywa. Ale zbiór IDEI, które rodziły się˛ w opozycji do wszystkiego, w proteście przeciw zmumifikowanym wartościom, które rodziły się na scenie, na całym świecie”.
Małgorzata Paluch-Cybulska, Bogdan Renczyński
Facebook: https://www.facebook.com/events/285592232013637/