Od 9 października Cricoteka gości w Bazylei z wystawą Tadeusz Kantor. Où sont les neiges d’antan.
Prezentacja obiektów i projekcji wokół spektaklu Gdzie są niegdysiejsze śniegi potrwa do 5 stycznia 2020 r. i jest pierwszą indywidualną wystawą Kantora w Szwajcarii od ponad dziesięciu lat.
Jean Tinguely i Tadeusz Kantor poznali się na przełomie lat 50. i 60. za pośrednictwem szwedzkiego kolekcjonera osiadłego w Chexbres, Theodora Ahrenberga. Artyści tworzyli odległe od siebie ideowo prace. Kantor wówczas zanurzony był w informelu, a odchodząc od niego, zbliżył się do przedmiotu, realizując właśnie w Szwajcarii swoje pierwsze emballages. Z kolei Tinguely w tych latach osiągał pozycję czołowej postaci francuskiej awangardy jako przedstawiciel Nowego Realizmu. Zasłynął jako twórca sztuki kinetycznej – rzeźb-machin i instalacji. Kantor inaczej postrzegał obiekty i swoje machiny, które przede wszystkim miały grać w jego spektaklach. Dopiero latach 80. zostały one zaadaptowane do celów ekspozycyjnych, tworząc niezwykłą kolekcję przedmiotów w muzeum Cricoteki, z której pochodzą obiekty i kostiumy obecne na wystawie. Dziś obie wielkie postaci XX-wiecznej sztuki spotykają się w jednym muzeum, a ich prace prowadzą ze sobą dialog. Trąba Sądu Ostatecznego ze spektaklu Tadeusza Kantora, wygrywająca żydowską pieśń, towarzyszy instalacji Mengele – Danse Macabre Jeana Tinguely’ego. Odgłosy przeszłej tragedii dochodzące z sali, w której eksponowana jest praca Tinguely’ego, zdają się zapowiadać uruchomienie machiny Kantora – trąby obwieszczającej nadchodzący kres.
Trąba Sądu Ostatecznego powstała pod koniec lat 70. jako główny obiekt w krótkim spektaklu Gdzie są niegdysiejsze śniegi, wystawionym przez teatr Cricot 2 w Palazzo delle Esposizioni w Rzymie. Spektakl został wznowiony w latach 80. i był prezentowany m.in. w Paryżu, Londynie, Warszawie i Genewie. Na przestrzeni tych lat Tadeusz Kantor udoskonalał obiekt. Jego pierwsza wersja z 1979 roku składała się z trąby obszytej czarnym materiałem, umieszczonej na mobilnym trójnogu. W latach 1982–83 Kantor zmienił osadzenie obiektu, zawieszając trąbę na metalowej ramowej konstrukcji, która dzięki systemowi bloczków, przekładni i stalowych linek poruszanych korbą umożliwiała wertykalny ruch. Ostatecznie Traba stała się skrzyżowaniem średniowiecznej machiny tortur, szafotu i szubienicy. W spektaklu pojawiała się ciągnięta przez dwóch rabinów przy dźwiękach hymnu getta żydowskiego Brestigera.
Obiektom i kostiumom ze spektaklu Gdzie są niegdysiejsze śniegi towarzyszy projekcja jego próby, sfilmowanej w przeddzień polskiej premiery w 1984 roku w Klubie Studenckim „Stodoła” w Warszawie przez Andrzeja Sapiję. Rysunki i szkice Tadeusza Kantora zestawione zostały z dokumentacją fotograficzną: zdjęciami z pierwszej wersji spektaklu, wykonanymi w Rzymie w 1979 roku przez Romano Martinisa, oraz zdjęciami z drugiej wersji spektaklu, wykonanymi w Paryżu w 1982 roku przez Jacquie Bablet i Caroline Rose. Późniejsze tournée cricotage’u ilustrują na wystawie archiwalne plakaty z pokazów w Paryżu i Londynie (1982), Genewie (1983) i Warszawie (1984).
Kuratorami wystawy są: Małgorzata Paluch-Cybulska, Bogdan Renczyński, Natalia Zarzecka
Informacja na stronie Museum Tinguely: https://www.tinguely.ch/en/ausstellungen/ausstellungen/2019/tadeusz-kantor.html