Wystawa „Człowiek połknięty przez tapczan” to opowieść o skomplikowanej relacji użytkownika ze sprzętami domowymi, głównie z meblami, ale też z drobiazgami, które zazwyczaj są anonimowe i zdegradowane w hierarchii przedmiotów codziennego użytku. Ze stoickim spokojem godząc się ze swoim statusem, milcząco czekały na moment, w którym zamanifestują swoją niezależność. W niepokojącej rzeczywistości wystawy domowe otoczenie wreszcie emancypuje się i zaczyna dominować nad człowiekiem, w zasadzie w jakiś sposób go konsumując. To rzeźby/hybrydy, surrealistyczne figury trochę z innego, równoległego świata.
Podobny sposób podejścia do przedmiotów codziennego użytku odnajduję u Kantora, który tak pisał o krześle:
W hierarchii przedmiotów leży gdzieś bardzo nisko. Jest pomiatane. Jego parantele są wstydliwie przemilczane, jest ostatnią rzeczą, która by mogła podjąć jakieś bardziej odpowiedzialne funkcje.
Centralnym punktem wystawy jest obiekt zatytułowany „Tors” – rachityczna, dębowa konstrukcja, której stabilność zapewniają betonowe buty. Czy jednak na pewno jedynie stabilizują? Czy w istocie nie symbolizują zastygnięcia w dogmatach funkcjonowania i postrzegania rzeczywistości? „Buty” odnoszą się do tekstu z 2004 roku, który napisałem do swojej pierwszej prezentacji, poruszającej temat walki z fiksacją funkcjonalną:
Fiksacja zwykle pojawia się w następstwie długotrwałej frustracji, w sferze emocjonalnej może przybierać postać uporczywych, irracjonalnych lęków. I tu wchodzimy do polskiego mieszkania i do polskiej mentalności w sferze wnętrz. W blokowiskach trudno odskoczyć od standardów myślenia mając „żelbetonowe buty”.
Tytułowy tors to mocny w wyrazie, tapicerowany fragment anatomii ciała idealnego mężczyzny. Trochę ośmieszony poprzez sprowadzenie go do fragmentu klasycznego fotela, mebla obecnego w standardowym mieszkaniu. Powstaje pytanie: czy takim elementem wystroju wnętrza nie jest na dobrą sprawę człowiek – jedynie aktor w domowym przedstawieniu? Echem tego obiektu jest kolejny obiekt, monumentalne popiersie, gdzie tapicerowana struktura infekuje część twarzy. Charakterystyczne pikowane guziki tym razem pełnią rolę oczu. Dębowy profil twarzy uzupełnia całą meblarską opowieść.
Jeżeli sięgniemy głębiej w konstrukcję fotela, dokonując sekcji w tej osobliwej lekcji anatomii, to zauważymy standardowe pasy tapicerskie. Te swoją przypominającą gorset tkanką budują kilka innych figur prezentowanych na wystawie: kroczący parawan, maskę i dwa małe popiersia. To personifikacja tapicerskiego hardware’u pospolitych mebli.
Kluczową częścią ekspozycji jest „Umarła rodzina”. To oczywiste nawiązanie do „Umarłej klasy” Tadeusza Kantora. Tym razem sięgnięto po drobne przedmioty z codziennego otoczenia: szczotkę do butów, libellę wyjętą z poziomicy i umywalkowe sitko z gumowym korkiem. Figury stoją naprzeciwko kominka, na którym ustawione jest zdjęcie w ramce. Przedstawia ono „idealną” rodzinę oklaskiwaną przez anonimowego every mana. Portret rodziców z synem. Najmniejsza komórka społeczna zapętlona w wyreżyserowanych gestach odnoszących się do społecznych oczekiwań.
Wystawie towarzyszą także obiekty sięgające skojarzeniowo po ludzkie członki: nogi i ręce, zamknięte w innych przedmiotach. Okrutne hybrydy, drewniana wersja rekwizytów rodem z filmu „Coś” Johna Carpentera.
Wsparcie kuratorskie: Małgorzata Paluch-Cybulska, Kamil Kuitkowski
Wystawa „Homo furniture. Człowiek połknięty przez tapczan”, Cricoteka, ul. Nadwiślańska 2-4, Galeria Szatnia, czynna:
wtorek – niedziela w godz.: 11:00 – 19:00
bilety w cenie: normalny, ulgowy – 5 zł; w środy wstęp bezpłatny.
„Interwencja Bartosza Muchy w Pokoju Tadeusza Kantora” w Galerii-Pracowni Tadeusza Kantora przy ul. Siennej 7/5, czynna:
poniedziałek – środa w godz. 11:00 – 18:00
bilety w cenie: normalny 10 zł, ulgowy 5 zł, w środy wstęp bezpłatny
