Przegląd performansu – program towarzyszący wystawie „Bereś”

Program performatywny wystawy „Bereś” został zaplanowany w formie przeglądu, który odbędzie się w dniach od 4 do 6 czerwca 2024 r.

Do nawiązania relacji z twórczością Jerzego Beresia oraz  z wystawą w Cricotece zaproszono osoby performerskie, zarówno z pokolenia twórców bliskich artyście (którzy niejednokrotnie znali Beresia osobiście), jak z generacji, dla której jest on już tylko „postacią z historii sztuki”.

Zamysł przeglądu nawiązuje do odradzającej się tradycji licznych kiedyś letnich festiwali performansu, w których brał udział również Jerzy Bereś. Wśród zaproszonych performerów i performerek znajdują się: Janusz Bałdyga, BREASTMILK trio, Justyna Górowska, Miho Ivata, Martix Navrot, Filipka Rutkowska, Natalia Sara Skorupa, Wojciech Stefanik, Ana Szopa, Artur Tajber i Ewa Zarzycka.

Unikatowa twórczość akcyjna Jerzego Beresia, dzięki spotkaniu twórców – zarówno ze sobą nawzajem, jak i z postacią artysty – stanie się polem do dialogizujących re-performansów, poszukiwania punktów stycznych i bliskości problemowych również w pozornie nieoczywistych dla Beresia obszarach, takich jak queer czy ekofeminizm. Tym samym program performatywny uczyni z wystawy w Cricotece przestrzeń żywą, badającą możliwości funkcjonowania współcześnie i opracowywania „archiwalnego performansu”. Bereś był przekonany, że akt twórczy ma miejsce jedynie w momencie jego odbywania się. Istniejące zapisy jego akcji mają więc przede wszystkim  dokumentacyjny kształt, co czyni tę część twórczości artysty praktycznie niemożliwą do prezentacji. Ten dojmujący brak „ciała Beresia”, wypełnią w przestrzeni wystawy i jej bezpośrednim sąsiedztwie inni twórcy i twórczynie.

***

Harmonogram Przeglądu performansu:

Wtorek 4.06, godz. 18:00

Janusz Bałdyga
Wojciech Stefanik
Breastmilk Trio
Miho Iwata

Środa 5.06, godz. 18:00

Natalia Sara Skorupa
Ana Szopa
Ewa Zarzycka
Martix Navrot

Czwartek 6.06, godz. 18:00

Justyna Górowska
Artur Tajber
Filipka Rutkowska

Kolejność osób może ulec zmianie.

Udział w cenie biletu wstępu na wystawę.

W wybranych performansach pojawiają się: krew, autoagresja, nagość. 

Informujemy, że podczas wydarzenia mogą być wykonywane zdjęcia i filmy na potrzeby Cricoteki, m.in. w celu dokumentacji wydarzenia i informacji na stronie internetowej Cricoteki oraz profilach Cricoteki na portalach Facebook i Instagram. Zdjęcia i filmy mogą zawierać wizerunki osób biorących udział w wydarzeniu. Jeżeli nie wyrażają Państwo na to zgody, prosimy o wcześniejszą informację. Brak informacji przekazanej w formie pisemnej lub ustnej pracownikowi Cricoteki przed rozpoczęciem wydarzenia jest równoznaczny ze zgodą na korzystanie przez Cricotekę ze zdjęć i filmów, o których mowa powyżej.

***

Osoby performerskie, biorące udział w przeglądzie:

Janusz Bałdyga – performer, autor obiektów, urodzony w 1954 w Lublinie. Studia na Wydziale Malarstwa ASP w Warszawie. Dyplom w pracowni prof. Stefana Gierowskiego w 1979 roku. Członek i współzałożyciel grupy artystycznej Pracownia Dziekanka (1976-1981). Od 1979 członek Akademii Ruchu. Pedagog w Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu, gdzie prowadzi Pracownię Sztuki Performance na Wydziale Rzeźby.

Brał udział w licznych wystawach, sympozjach i manifestacjach artystycznych w kraju i za granicą, m.in. w Niemczech, Holandii, Szkocji, Austrii, Rosji, Tajwanie, Szwajcarii, Izraelu, Norwegii, Hiszpanii, Japonii, Indonezji, Ukrainie, Chinach  i USA.  Wypracował swój oryginalny styl, konsekwentnie redukuje język i środki artykulacji. Elementem konstrukcyjnym działań performance i narzędziem opisywania przestrzeni staje się ciało artysty. Ich podtekst społeczny, polityczny czy filozoficzny odwołuje się do konkretnej tradycji, a zarazem nie zaciera uniwersalnego wymiaru indywidualnych komunikatów. 

BREASTMILK trio to kolektyw artystyczny powstały w 2023 roku i zbudowany na wyrazie dominacji, symbolizmie i punku. Został założony przez K*** J***** (1837-1955, Szulmierz), Z****** M*********** (38,7607233, -9,0408740, Kraków) i M***** L****** (49,33 mm × 39,94 mm × 44,95 mm, Odessa). Członkinie grają z silną obecnością własnego doświadczenia, które jest artykułowane i aktualizowane na fundamencie współczesnych kontekstów społeczno-politycznych. Głównym celem projektu jest stymulowanie dyskusji i krytycznego dyskursu wokół kluczowych kwestii związanych z przemocą seksualną i uciskiem cielesnym, a także wspieranie praw kobiet i osób queer.

Kolektyw porusza się po obszarach kulturoznawstwa, mitologii, narracji matka-dziecko, archetypów, teorii posthumanistycznej i postgenderowej. Robi to z energią gwiazd ‘’punk-and-porn”, jednocześnie karmiąc się tym i uzdrawiając. Projekt ma na celu zagłębienie się w zawiłości dynamiki władzy związanej z kulturą randkowania, sceną artystyczną, kobiecością, wojną, seksem i strukturami politycznymi.

Justyna Górowska (ona/ono) jest hydrofeministką i artystką performans, współpracującą przy interdyscyplinarnych projektach na styku sztuki, technologii i aktywizmu społecznego. W 2017 roku przyjęła pseudonim WetMeWild, koncentrując się na wyzwaniach środowiskowych związanych z wodą, wykorzystując technologię AR i VR. Współpracuje z kolektywami takimi jak Nerdka oraz w duecie cyber_nymphs, z którym w 2023 roku wydała Manifest Hydroseksualny.

Kuratoruje również projekt BHA, internetowe archiwum łączące sztukę z edukacją ekologiczną dotyczącą wody. Swoje prace wystawiała w Berlinie, Dżakarcie, Warszawie i Nowym Jorku. W 2020 roku uzyskała doktorat na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu. Obecnie mieszka w Krakowie i wykłada na Wydziale Intermediów Akademii Sztuk Pięknych i Wyższej Szkole Europejskiej.

Miho Iwata  – urodzona w 1962 r. w Ichinomiya-shi w Japonii, mieszka w Krakowie od 1986 r. Studiowała architekturę na Kyoto Prefectural University i filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Jest artystką zajmującą się sztuką na pograniczu tańca i performansu. W realizacjach wykorzystuje kontekst zastanej przestrzeni i miejsca. Jej sztuka odwołuje się do świata archetypów i kulturowych klisz, jest artykulacją napięć i emocji, a realizacje charakteryzują się subtelnością i klarownością choreografii.

Od 1994 r. wielokrotnie występowała m.in. w galerii Krzysztofory, Otwartej Pracowni, na Zamku Ujazdowskim, warszawskiej Zachęcie, krakowskim Bunkrze Sztuki, na festiwalach w Chinach oraz Japonii. W 2006 r. była rezydentką Kyoto Art Center. Jest członkiem stowarzyszenia artystów „Otwartej Pracowni” i [i.a] – Improvising Artists.

Martix Navrot aka Xenon (he/him, xe/xem) – współzałożyciel artystycznego duetu queer Eternal Engine. Artysta cyfrowy, game dev, performer i poeta, bada fenomen halucynacji i czerpie inspirację z demonów oraz słowiańskich potworów. Jego prace poruszają szeroki zakres tematów, od miłości queer, przez xenofeminizm, po krytykę big tech, krytykę pracy, automatyzacji.

Swoje prace i perfromance prezentował na festiwalach takich jak Unsound i CTM HackLab oraz w galeriach, takich jak Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Galeria Skala i Galeria Narodowa Zachęta. Wybrany jako European Change Makers 2023 przez Creative Europe.

Filipka Rutkowska – urodzona w 1991, mieszka w Warszawie, artystka wizualna i historyczka sztuki. Współpracuje z Fundacją Galerii Foksal oraz Teatrem Powszechnym w Warszawie. Jej prace zostały pokazane przez Berlin Art Week, Gothenburg Biennale, West Museum w Hadze, Ongoing Art Center w Tokio oraz Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Jako aktorka wystąpiła w filmach Małgorzaty Szumowskiej, Łukasza Rondudy i Alexa Baczyńskiego-Jenkins. W 2023 roku, podczas Festiwalu Nowe Horyzonty oraz Millennium Docs Against Gravity, miała premiera dokumentu na jej temat w reżyserii Dawida Nickla. Na łamach Vogue Polska prowadzi kolumnę ‘Filipka w wielkim mieście’, gdzie opisuje świat z queerowej perspektywy.

Natalia Sara Skorupa (she/her) – socjolożka, filmowczyni i kuratorka. W swoich praktykach artystycznych skupia się na wszelkiego rodzaju formach audiowizualnych w kontekście seksualności i cielesności. Chętnie korzysta z medium performance, w którym bada granice bólu w percepcji transgresji sztuki i relacji tworzonej między odbiorcą a artystą, jako elementarne pojęcie uzewnętrznia lub tzw. wiwisekcji artystycznej.

W 2022 r. otrzymała stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a jej prace zostały docenione m.in. w Tajwanie, Dubaju, Singapurze, Meksyku, Niemczech, Czechach, Macedonii, Indiach, Chile, Włoszech, Austrii, Kolumbii oraz w kilkunastu miastach w Polsce.

Wojciech Stefanik – urodzony w 1952 roku we Wrocławiu, gdzie mieszka i pracuje do dzisiaj. W latach 1974 – 1979 studiował we wrocławskiej Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych na Wydziale Architektury Wnętrz i Wzornictwa Przemysłowego. Od 1974 roku realizuje swoje projekty artystyczne, głównie performance i instalacje, oscylujące również na pograniczu performansu i „zapisów” sztuki konceptualnej. Jest jednym z pierwszych wrocławskich uczestników działań i akcji, które dopiero później zaczęto określać pojęciem performansu, instalacji i environment.

W latach 1977 – 2002 zajmował się działalnością galeryjną (galeria Simplex, galeria Katakumby, Zakład nad Fosą, Ośrodek Działań Plastycznych, BWA) , gdzie rodziły się te, wówczas niekonwencjonalne, sposoby działań artystycznych.

Prace artysty prezentowane były w Polsce i zagranicą, w galeriach i na festiwalach, m.in. w: Niemczech, Holandii, Szwecji, Węgrzech i USA; podczas Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Efemerycznej – KONTEKSTY 2017 oraz  – wielokrotnie – Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Performance – NAVINKI.

Ana Szopa – hosterka tańca, performerka, aspirująca choreografka, healerka II Reiki, specjalistka dobrej zabawy. Kultywuje pracę kolektywną, poszukując przyjemności w procesach twórczych. Wierzy w uzdrawiającą moc tańca obalającą tresurę i dyscyplinowanie ciał. Zwolenniczka holistycznego podejścia do ruchu. Jej zainteresowania lawirują pomiędzy techno-szamanizmem a teoriami queerowo-feministycznymi. Jara ją chałupnicze podejście do materii, kamp, mity, postgender, sny, harsh noise’y i trzęsienie pośladkami.

Absolwentka Zakładu Tańca na Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach, Uczestniczka 3 edycji programu Kem Szkoła i SNDO Intensive Course of Choreography. Stypendystka tegorocznej edycji programu ATLAS Impulz Tanz. Laureatka konkursów choreograficznych i open calli.

Artur Tajber – artysta intermedialny. Studiował na Wydziale Malarstwa, Grafiki i Rzeźby w PWSSP we Wrocławiu oraz na Wydziale Malarstwa w Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie. Założyciel oraz twórca programu Międzywydziałowej Pracowni Intermediów. Obecnie jest kierownikiem Katedry Zjawisk Sztuki i Pracowni Sztuki Pojęciowej na tym wydziale.

Sztukę akcyjną uprawia od połowy lat siedemdziesiątych. Współzałożyciel formacji performance KONGER (1983-1993) oraz Stowarzyszenia Fort Sztuki. Prowadzi pracę twórczą, badawczą, dydaktyczną, teoretyczną i organizacyjną w nurcie sztuki performance. Pracuje cyklami tematycznymi (np. ORIENT-AKCJA, OKCYDENT-AKCJA, WALK’MAN, TABLEABLE, TIMEMIT…), w których łączy różne media i środki ekspresji. Od połowy lat .90 głównym źródłem motoryki jego performensów jest analiza ludzkiego zachowania w przestrzeni zurbanizowanej i organizowanej przez człowieka. Wystawiał i prezentował swój dorobek artystyczny w większości krajów Europy, w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, w Azji.

Ewa Zarzycka – ur. 1953 w Szczecinie. W latach 1973-1978 studiowała w Katedrze Grafiki Wydziału Malarstwa, Grafiki i Rzeźby w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych (obecnie Akademia Sztuk Pięknych) we Wrocławiu.

W latach 80. brała udział m.in. w festiwalach Nieme Kino na łódzkim Strychu oraz w Biennale Nowej Sztuki w Zielonej Górze. W 1989 roku uczestniczyła w wystawie Lochy Manhattanu w Łodzi, a w 1996 w wystawie Kobieta o kobiecie w Galerii Bielskiej BWA. Miała wystawy indywidualne m.in. w Galerii Labirynt w Lublinie, w Bałtyckiej Galerii Sztuki w Ustce, w Galerii BWA w Zielonej Górze, w galerii lokal_30 w Warszawie. Występowała w spotkaniach performance, takich jak Europejski Festiwal Sztuki Performance w Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie, Międzynarodowy Festiwal Sztuki Akcji w Piotrkowie Trybunalskim, Festiwal Sztuki Efemerycznej „Konteksty” w Sokołowsku, Performance Platform w Lublinie.

Jest artystką o rodowodzie konceptualnym. Zajmuje się przede wszystkim performansem mówionym, ale również rysunkiem i instalacjami. Jej prace znajdują się w zbiorach m.in. Muzeum Narodowego w Warszawie, Galerii Wymiany Józefa Robakowskiego, Muzeum Sztuki w Łodzi, Fundacji Moje Archiwum Andrzeja Ciesielskiego i Zachęty Lubelskiej.

Kurator przeglądu: Kamil Kuitkowski
Współpraca i koordynacja: Wiktor Bury

***
Kuratorzy wystawy „Bereś”: Jerzy Hanusek, Kamil Kuitkowski, Natalia Zarzecka
Organizatorzy: Cricoteka i Fundacja im. Marii Pinińskiej-Bereś i Jerzego Beresia
Partnerzy i współpraca: Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, Wydział Intermediów, Open Eyes Art Festival
Patroni medialni: Restart, Notes Na 6 Tygodni, Magazyn Szum, Gazeta Wyborcza, Rynek i Sztuka, Radio Kraków, Kraków Culture Karnet
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury