„Nowe Polifonie” to kontynuacja cyklu „Polifonie” w ramach którego od 12 lat zapraszamy Państwa do Cricoteki na prezentacje różnego typu działań muzycznych i dźwiękowych. W roku 2024 rozpoczynamy nowy rozdział tego projektu, poszerzając jego założenia, a tym samym i zakres aktywności artystycznych.
„Nowe” w nazwie ma zatem wiele znaczeń: odnosi się nie tylko do aktualnych dzieł sztuki, lecz również do tych, które dla większości z nas do tej pory znajdowały się poza horyzontem poznawczym. Dotyczy także samego horyzontu, gdyż chcielibyśmy, aby w ramach różnego rodzaju projektów dźwiękowych i performatywnych, poeksperymentowali Państwo z własnym słuchaniem; z tym, jak słuchacie i czego to słuchanie dotyczy. Abyście niejako na nowo wsłuchali się w otaczającą Was rzeczywistość i w Wasz sposób istnienia w niej.
Πολυφωνία (polifonia) – ten starogrecki termin oznacza dosłownie „wiele dźwięków”. W zachodniej kulturze zagnieździł się jako określenie muzycznej faktury wielogłosowej i w takim kontekście funkcjonuje najczęściej. Potraktowany szerzej, może oznaczać znacznie głębsze pojęcie, czy wręcz sieć pojęciową, która jednak nie tylko nie separuje się od dźwiękowego rdzenia, ale wręcz z niego wynika.
Skierowanie uwagi na dźwięk w pełnej jego charakterystyce i szerokim spektrum występowania, prowadzi nas do słuchania, rozumianego nie tylko jako czynność, lecz także postawa kognitywna. Polifoniczność rzeczywistości jawi się jako fenomen leżący u podłoża konstruowania nowego doświadczania świata. Wychodząc od muzycznej faktury, zanurzając się w wielości dźwięków po przekroczeniu granic muzyki, zyskujemy nową postawę poznawczą, diametralnie różną od tradycyjnie przyjmowanej roli „zewnętrznego, niezaangażowanego obserwatora” – dzięki słuchaniu polifonii świata mamy szansę na głębokie i intensywne doświadczenie wibracyjnej natury rzeczywistości, zanurzenie się w jej nieustannym ruchu, zrozumienie przez rezonans.
Żyjemy w czasach, gdy podziały, różnicowania i podkreślanie odrębności przestają mieć znaczenie, a istotne staje się nie tyle przekraczanie, co niwelowanie granic – łączenie tego, co wcześniej rozdzieliliśmy. Tradycyjne myślenie podziałami i odrębnymi bytami składającymi się na całość konstrukcji ustępuje miejsca myśleniu o świecie jako niepodzielnej całości, w której to, co postrzegamy jako odrębne przedmioty, jest raczej rozumiane jako wariantowy aspekt funkcjonującej w ruchu przemian jedności. W takim świecie sztuka, jeśli pojmować ją jako jedno z narzędzi do rozumienia rzeczywistości i strategię poznawczą, nie „składa się” z odrębnych, autonomicznie funkcjonujących dziedzin posiadających swoje odrębne kategorie estetyczne i narzędzia wyrazu, lecz jawi się jako wieloaspektowa, multisensoryczna forma performatywnej aktywności kreatywno-poznawczej.
Wsłuchiwanie się w „wielo-dźwięczność” jest katalizatorem zmiany naszego sposobu funkcjonowania w rzeczywistości, początkiem aktywnego uczestniczenia w zmianie paradygmatu poznawczego i kulturowego. Do samego zjawiska polifonii odwołują się aktywności artystyczne (i innego rodzaju) nie tylko ściśle związane z muzyką, i nie tylko wykorzystujące dźwięk jako medium czy też byt referencyjny. „Wielość”, rozumiana jako przejaw nieustannego ruchu, jest podłożem aktywności performatywnych wszelkiego rodzaju, gdyż te, jako takie, są samym działaniem i, będąc właśnie w ruchu, z natury wychodzą poza ramy i schematy, poszukują nowych przestrzeni, znaczeń i form istnienia/doświadczania/funkcjonowania. Wszelkie rozgraniczenia i zróżnicowania, które cechują rzeczywistość w tradycyjnym obrazie świata, rozpływają się, płynnie przechodząc w siebie nawzajem, bez widocznych wzorów i schematów, wibrując nieustannie w dynamicznym algorytmie.
W ramach projektu „Nowe Polifonie” chcielibyśmy prezentować projekty przekraczające ramy, wychodzące z utartych wzorców rozumienia i postrzegania, pozwalające doświadczać wieloaspektowości i wielobarwności rzeczywistości. Szczególnie interesują nas działania wychodzące z, lub ulokowane daleko od „centrum”; zarówno w znaczeniu lokalizacyjnym (geograficznym), jak i odnoszącym się do wzorców myślenia. „Nowe Polifonie”, wychodząc od zjawisk dźwiękowych, chcą koncentrować się na działaniu w jego szerokim rozumieniu – performatyka współcześnie wydaje się wciąż obiecującą aktywnością, przekraczającą różnego rodzaju ramy i ograniczenia, w tym swoje własne – zmiana jest wpisana w tego rodzaju aktywność i sama jest stymulowana doświadczeniem dynamicznej wielości. Interesują nas zatem szeroko pojęte projekty z zakresu performatyki, obszary pozaeuropejskie i aktywności artystyczno-poznawcze rozszerzające pojęcie i zakres sztuki, aż do jej możliwego roztopienia się w ogólnie pojętych ludzkich działaniach poznawczo-kreacyjnych.
Zapraszamy zatem Państwa na koncerty i prezentacje artystycznych aktywności performatywnych, które przekraczają granice dziedzin, obszarów, specjalizacji itp.: instalacje dźwiękowe czy teatralne, kreatywne prace wielodziedzinowe, projekty z pogranicza sztuki i nauki. Będziemy organizować różnego rodzaju warsztaty, dotyczące np. budowania kultur na nowych założeniach, warsztaty modeli słuchania czy aktywności opartych o słuchanie itp. Również zajmiemy się organizowaniem projektów specjalnych, inter- i multidyscyplinarnych, tworzonych w ramach rezydencji twórczych wokół związanych z „Nowymi Polifoniami” idei.
Serdecznie zapraszamy na nowe zanurzenie się w świecie „wielodźwięków” – zapraszamy na „Nowe Polifonie”.
Rafał Mazur, kurator
Pansori 판소리 – koncert i warsztaty
Pierwszym wydarzeniem tegorocznych „Nowych Polifonii” będzie Pansori판소리 – warsztaty i koncert. Pansori jest nazywane „koreańską operą”, choć taką operą, jaka rozwinęła się w Europie, oczywiście nie jest. Porównanie pansori do zachodniego teatru muzycznego jest fałszywą analogią, aczkolwiek od XIX wieku te dwie formy aktywności artystycznych wpływały na siebie nawzajem. Pansori jest jednak odrębnym, samodzielnym i unikalnym zjawiskiem artystycznym, którego głębokie korzenie sięgają prawdopodobnie rytuałów szamańskich.
Kiedyś, jeszcze w czasach starożytnych, europejski teatr był jednością. Chorea oznaczała trójednię ruchu (choreografii, tańca), słowa i muzyki. Potem, w efekcie postępu dziejów, ta jednia się rozłączyła. W przypadku pansori wciąż mamy do czynienia z brakiem podziału, który równocześnie sprawia, że patrząc na ten rodzaj performance’u z zachodniej perspektywy, nie możemy precyzyjnie go zakwalifikować. Można bowiem doświadczać Pansori jako spektaklu teatralnego, można się zatopić w opowieści, można podziwiać ruch i gesty wykonawcy, można też, nie rozumiejąc języka, słuchać muzyki – „sori” w nazwie znaczy „dźwięk”. Śpiewak, podczas występu, pracuje zarówno z głosem – śpiewając i recytując – jak i ruchem, gestem. Towarzyszy mu, w roli akompaniatora, bębniarz, dodając do warstwy wokalnej również swoje okrzyki lub powtórzenia słów. Razem tworzą, unikalną w swym brzmieniu, strukturę wokalno-rytmiczną. Co niezwykle istotne, podczas przedstawienia pansori oczekiwane i pożądane jest aktywne uczestnictwo publiczności, która włącza się w muzykę tradycyjnymi okrzykami. Mówi się, że spektakl pansori jest na śpiewaka (sorikkun), akompaniatora (gosu) – bęben i głos – i publiczność.
Kurator projektu Nowe Polifonie: Rafał Mazur
Współorganizator: Centrum Kultury Koreańskiej
Pansori 판소리 – koncert i warsztaty
Wykonawczynie: Seo-Yoon Chang i Sori Choi
7 maja, sala teatralna
15:00-16:00 warsztaty (w jęz. angielskim)
18:30-19:30 koncert (po koreańsku, tłumaczenie na język angielski będzie dostępne do pobrania z wydarzenia i strony)
Bilety: 40 zł normalny, 30 zł ulgowy
Udział w warsztatach na podstawie biletu na koncert, zapisy przez mail: rezerwacje@cricoteka.pl Liczba miejsc ograniczona.
dr Rafał Mazur – muzyk, filozof, kurator „Nowych Polifonii” w swojej działalności artystycznej łączy muzykę improwizowaną, nagrania terenowe, soundscape composition i instalacje dźwiękowe. W ramach projektu „Wielki Dźwięk nie brzmi” łączy aktywność dźwiękową z zagadnieniami poznawczymi. W ramach projektu „Audiosfera” w Domu Utopii – Międzynarodowym Centrum Empatii prowadzi warsztaty słuchania – „Koncerty Głębokiego Słuchania” i pracuje nad zbudowaniem „Ogrodu Ciszy”. Tworzy autorski projekt filozoficzny „Listening Philosophy” w którym stara się skonstruować ramy możliwego systemu myślowo-poznawczego wyprowadzonego ze sposobu funkcjonowania zmysłu słuchu i opisać cechy hipotetycznej kultury audiocentrycznej. Od 2020 tworzy projekt „Wandering the Sound(scape)” w ramach którego łączy swobodną improwizację zorientowaną na dźwięk ze słuchaniem pejzażu dźwiękowego.
