Wystawa: Preparation of The Novel (Przygotowywanie powieści)

Preparation of The Novel to nowa odsłona projektu Book Lovers, bezpośrednio nawiązująca do serii wykładów wygłoszonych w latach 1978-1980 przez Rolanda Barthesa w Collège de France. W ich trakcie Barthes dociekał, jakie warunki muszą zostać spełnione, aby pisarz mógł pisać. Proces tworzenia – własnej – powieści potraktował jako coś nierealnego, rozważał też sam pociąg do pisania. Samotnicze zajęcie, w tym wypadku pisanie powieści, przekształcił w wydarzenie kolektywne. Wygłosił szereg publicznych wykładów, podczas których ujawnił wszelkie wątpliwości, wahania i błędy, tym samym odsłaniając przed publicznością wrażliwe miejsca pisarza. Podobnie jak w przypadku twórczości literackiej, również artystyczny proces twórczy ma miejsce zwykle w odosobnieniu. Widzowie mają do czynienia z dziełami, które stanowią wyrazisty efekt końcowy procesu.

Wystawa naświetla związek tych dwóch procesów – pisania powieści oraz tworzenia jej wizualnego odpowiednika, równoległego projektu artystycznego. Artyści nigdy nie przestają być artystami. W ich książkach można znaleźć odniesienia do tradycji literackiej, jednak podejście twórców jest zdecydowanie typowe dla sztuk wizualnych. Powstawanie powieści, której autorem jest artysta, nie różni się od powstawania innych dzieł sztuki. Oba procesy wpływają na siebie, ewoluują razem jako jedno dzieło. W książce Alexandra Singha zatytułowanej The Marque of the Third Stripe [Marka trzeciego paska] (2008) każde słowo ma swój wizualny odpowiednik w drugiej części publikacji. Abstrakcyjny wzór wykorzystujący czarne i białe kwadraty to tłumaczenie uwzględniające każde słowo użyte przez artystę, jest też podstawą stworzonej przez niego instalacji wideo. Ścieżka dźwiękowa składa się z różnych głosów czytających powieść, a na ekranie każdemu wypowiedzianemu słowu odpowiada kod wizualny. Każdy rozdział czyta inna aktorka portugalska. Przytoczona historia skonstruowana jest na zasadzie opowieści w opowieści, a instalacja wideo podkreśla tę matrioszkową strukturę dzięki zastosowaniu niekończącego się zbliżenia, które ujawnia wciąż nowe wzory ukryte wewnątrz innych wzorów.

Tom Phillips rozpoczął pracę na A Humument w roku 1966, po zakupie powieści W. H. Mallocka A Human Document [Ludzki dokument] , która po raz pierwszy ukazała się w roku 1892. Tom każdą stronę powieści pokrył rysunkami, malunkami oraz kolażami, przy czym wybrane słowa pozostawił widoczne. Każdą stronę potraktował w inny sposób, a tekst, który „ocalał” w wyniku jego interwencji, ułożył się w nową opowieść. Artysta stał się więc autorem powieści, choć nie napisał ani jednego jej słowa. Stosując zabiegi wizualne przekształcił 367 stron, ukazując w ten sposób potencjalny tekst ukryty w tekście oryginalnym. Od tamtej pory jego dzieło wydawano kilka razy, za każdym razem z poprawkami. Najnowsze wydanie pochodzi z roku 2012. A Humument pozostaje projektem otwartym.

W 2011 roku Cally Spooner przez osiem miesięcy pisała swoją pierwszą powieść Collapsing in Parts [Rozpadanie się na kawałki]. W tym czasie odbyła się również seria wydarzeń publicznych zatytułowana Footnotes [Przypisy]. Zorganizowane przez artystkę performance, filmy, grupowe czytanie i pokazy stanowiły „przypisy” do powstającego tekstu. Zastosowana przez Cally strategia otwartego procesu przypomina Przygotowywanie powieści Barthesa. Artystka pozwoliła publiczności, która mogła śledzić powstający tekst, wpływać na proces pisania. Obietnica stworzenia powieści oraz wywołane przez nią napięcie stanowiły integralną część projektu. Artystka uwzględniła w swoim dziele/powieści wkład kilku współpracowników oraz reakcje publiczności.

Powieści trojga wymienionych artystów znajdują się w kolekcji Book Lovers, wyeksponowanej w centralnej części wystawy. Kolekcja jest dostępna dla publiczności. Pozwala ona zaobserwować wielkie zróżnicowanie artystycznych strategii. Dodatkowo w naszej internetowej bazie danych udostępniliśmy pierwszą bibliografię powieści pisanych przez artystów, na którą składa się 325 pozycji. Kolekcja powieści pisanych przez artystów oraz baza danych istnieją dzięki wsparciu M HKA – Muzeum Sztuki Współczesnej w Antwerpii.

Wystawa stanowi Epilog projektu The Text: First Notions and Findings zrealizowanego w Fabra i Coats w Barcelonie, którego kuratorami są Martí Manen and David Armengol.