Wernisaż wystawy The Rite of Fall: Ala Savashevich – Cloakroom 2024

Tytuł wystawy Ali Savashevich nawiązuje do Święta wiosny (ang. The Rite of Spring) Igora Strawińskiego. Jednak – wykorzystując porę roku i dwuznaczność angielskiego słowa „fall”, które oznacza jednocześnie jesień i upadek – kieruje się w stronę zupełnie innych czytań dzieła Strawińskiego. Tym bardziej, że wystawa Savasevich, wyprowadzana jest z jej własnej realizacji Święta wiosny – dokamerowego performansu, podczas którego na deskach sceny teatralnej ubrana w filcowy kostium wzorowany na paradnym mundurze Aleksandra Łukaszenki odegrała taniec śmierci z choreografii Niżyńskiego.

W realizacji tej grała ze Strawińskim i Niżyńskim, z licznymi powtórzeniami i przepracowaniami ich sztuki, ale też z Dyktatorem Chaplina i w jakimś sensie z Tadeuszem Kantorem. Ujawniła, że czasy, w których sztuka – jak na przykład Święto wiosny Katarzyny Kozyry – mogła zajmować się głównie (upraszczając) ciałem i płcią, ustąpiły przed koniecznością komentowania wielkich historycznych narracji, opierania się niszczycielskiej sile nowych dyktatorów.

Artystka funkcjonująca na styku polskiej i białoruskiej kultury w momencie tragedii na granicy tych krajów i wojny w Ukrainie (oraz tej na Bliskim Wschodzie) tańczy wycieńczający finałowy układ Niżyńskiego ze Święta wiosny. Na koniec ani nie umiera, ani się nie odradza. Odchodzi w marszu poza oko kamery. Całość powtarza się w kółko. Jak wieczny powrót pewnych zjawisk historii.

Na wystawie The Rite of Fall projekcja Święta wiosny Savashevich wpisana będzie w instalację zbudowaną z elementów typowych w Europie Wschodniej przestrzeni władzy i opresji – ciężkich kotar i olejnych lamperii – oraz z wykonanego specjalnie na wystawę obiektu odwołującego się do propagandowych metaloplastyk z przestrzeni publicznych w ZSRR. Dzięki temu kontekstowi praca artystki odwołuje się m.in. do „szkolnego” pochodzenia munduru i formacyjnego charakteru edukacji replikującego przemoc, a jednocześnie – niejako jak u Kantora – widząc w dzieciństwie początki współczesnych koszmarów.

Rozpoczęty w 2021 program wystaw Cloakroom opiera się na rozpoznaniu i kuratorskim badaniu we współczesnych sztukach wizualnych tematycznych związków z twórczością i / lub postacią Tadeusza Kantora. Program jest też okazją do żywej artystycznej dyskusji z ideą muzeów (zwłaszcza tych dedykowanych jednemu artyście), zmaskulinizowaną historią sztuki oraz polem dla krytyki instytucjonalnej, rozpracowującej zarówno postaci „wielkich twórców”, jak i formy przemocy w produkowaniu kultury.

Wybór tematów i konkretnych artystów/artystek bazuje na przeplatających się, wzajemnie uzupełniających i dialogujących z sobą strategiach: stawianiu na nowe nazwiska, które odświeżają i dynamizują artystyczną rzeczywistość, jak osoby artystyczne o już ugruntowanej pozycji. Pozwala to wypracować nowe płaszczyzny międzytwórvzych i międzypokoleniowych dialogów oraz szerszy obraz obecności Kantora w sztukach wizualnych.

Identyfikacja graficzna: Agata Biskup
W projekcie plakatu wykorzystano fotografię Alicji Kielan.
Współpraca: Bartek Buczek, Wiktor Bury, Mariusz Gąsior, Agata Klakla, Anna Lejtkowska, Aldona Mikulska, Ola Nenko, Andrea Nikolov, Agnieszka Oprządek, Bogdan Renczyński, Tomasz Stefaniak, Aleksandra Treder, Michał Warmusz, Natalia Zarzecka
Promocja: Małgorzata Kmita-Fugiel, Zofia Mikołajska

Patroni medialni: Magazyn Szum, Restart, Notes Na 6 Tygodni

Sfinansowane przez Unię Europejską NextGenerationEU