Prezentacja w MSN w Warszawie
The Book Lovers (Miłośnicy książek)
Powieść jako forma sztuki
Program wykładów oraz performansów
26–27 października 2013
Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie
ul. Pańska 3, 00-124 Warszawa
Zaproszeni goście: Bart de Baere, Barbara Browning, Angus Cameron jako Goldin+Senneby, Sebastian Cichocki, Guy de Cointet, Ann Demeester, Jan Gondowicz, Yayoi Kusama, Chus Martínez, Tom McCarthy, Momus, Simon Morris, Ingo Niermann, Mark von Schlegell, Lindsay Seers.
Kuratorzy: David Maroto & Joanna Zielińska
Organizator: Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka
Partner: Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, M HKA w Antwerpii
Język:
Polski i angielski (tłumaczenie symultaniczne)
Projekt jest próbą podjęcia systematycznych badań nad zjawiskiem powieści pisanych przez artystów. Pojawiały się one już w XX wieku, jednak to w ciągu ostatnich piętnastu lat wielu artystów zaczęło traktować powieść jako środek artystycznego wyrazu. Co ciekawe, nikt do tej pory nie zajmował się tym zagadnieniem. W rezultacie wielu piszących artystów nie zdaje sobie sprawy z tego, że inni też piszą. The Book Lovers ma na celu zwrócenie uwagi na tę tendencję, która jak dotąd pozostała niezauważona. Projekt pojawia się w wielu odsłonach. Dzięki zaangażowaniu M HKA w Antwerpii jego podstawą jest kolekcja powieści pisanych przez artystów oraz równolegle tworzona baza danych dostępna online. Towarzyszy im seria wystaw, prezentacji, program performansów oraz tymczasowe księgarnie w różnych miejscach na świecie.
Niektórzy artyści zajmują się po prostu pisaniem powieści, dla innych gatunek ten stanowi środek artystycznego wyrazu, równoważny performansowi czy wideo. Ci drudzy, którym poświęcony jest nasz projekt, starają się doprowadzić do długotrwałego zaangażowania widzów w dzieło sztuki. Stosowane przez nich strategie twórcze, mające służyć samemu procesowi, a nie osiągnięciu ostatecznego wyniku, są sprzeczne ze strategiami dominującymi w instytucjach oraz na rynku sztuki. Powieści tworzone przez artystów wprowadzają do sztuk wizualnych elementy typowe dla literatury, takie jak fikcja, identyfikacja oraz zagadnienia autorstwa. Wszystkie z nich wskazują na chęć podważenia przekonań dotyczących indywidualnej tożsamości oraz stworzenia nowych miejsc intersubiektywnej wymiany. Z perspektywy historycznej powieści artystów wywodzą się z estetyki relacyjnej, a nie ze sztuki konceptualnej, choć tworzenie czysto tekstualnych prac sugerowałoby coś innego. Powieści nadają się też do produkcji i dystrybucji masowej, stały się metodą interwencji w sferze publicznej.
Prezentacja, organizowana przez Cricotekę we współpracy z warszawskim Muzeum Sztuki Nowoczesnej, będzie miała formę platformy dyskusyjnej poświęconej zjawisku powieści pisanych przez artystów, widzianemu z różnych perspektyw. W ramach dwudniowego programu dyskutowane będzie przenikanie się literatury i sztuk wizualnych: od kartki papieru do powieści rozumianej jako obiekt relacyjny i forma interwencji publicznej, od pisania niekreatywnego do życia społecznego książki. Prezentacje będą przybierać bardzo różnorodną formę: wykładów, wywiadów i performansów, które powstaną specjalnie na potrzeby projektu. Mamy nadzieję, że razem z zaproszonymi ekspertami, dzięki zastosowaniu różnorodnych metod badawczych, uda się poszerzyć pojęcie przestrzeni literackiej i wypracować nowe spojrzenie na widza, który teraz stał się czytelnikiem.
The Book Lovers
Powieść jako forma sztuki
Program wykładów oraz performansów
26 Października 2013, Sobota,
Audytorium Muzeum Sztuki Nowoczesnej
w Warszawie
11.00 | Powitanie gości
Natalia Zarzecka (Dyrektor Cricoteki) i Sebastian Cichocki (Zastępca Dyrektora Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie).
11.30 | Wprowadzenie
Prezentacja projektu The Book Lovers [Miłośnicy książek] przygotowana przez kuratorów: Davida Maroto i Joannę Zielińską
12.00 | Wykład: W ciemnościach burych psychicznej wietrznej trąby
Eseista i krytyk literacki Jan Gondowicz rozpocznie program wykładem, podczas którego omówi pojęcia związane z narratologią. Stworzy podstawę do dalszej dyskusji, objaśniając znaczenie takich terminów jak: wątek, fikcja, bohaterowie oraz identyfikacja na podstawie dzieł artystów/powieściopisarzy, w tym Witkacego.
13.00 | Wykład: Learn to Read Differently [Nauka innego czytania]
Simon Morris, autor powieści Getting Inside Jack Kerouac’s Head, omówi
strategie zapożyczenia oraz podejście konceptualne do literatury, a także zagadnienia związane z autorstwem. Są one często wykorzystywane przez artystów i można je interpretować z punktu widzenia „pisania niekreatywnego” (nawiązując do książki Kennetha Goldsmitha, Uncreative Writing).
14.00–15.00 | Przerwa obiadowa
15.00 | Performans: Espahor Ledet Ko Uluner!
Performans na podstawie powieści Guy de Cointet, pod tytułem Espahor Ledet Ko Uluner! (wydanie własne, Los Angeles, 1973). Książka została opublikowana pod pseudonimem Qei No Mysxdod, w języku wymyślonym przez artystę. Dzięki uprzejmości Air de Paris.
16.00 | Wykład: The column which, licked till the tongue bleeds, „cures Jaundice (The Novel, after Roussel) [Kolumna, która lizana, aż język zacznie krwawić, leczy żółtaczkę (Powieść wg Roussela)]
Wykład Marka von Schlegella rzuci światło na historyczne i ideologiczne korzenie gatunku literackiego znanego pod nazwą powieści. Próba odpowiedzi na pytanie, czy brak oczywistej funkcji społecznej we współczesnym świecie daje wolność medium, jakim jest powieść oraz czy fakt ten może zostać wykorzystany przez artystów.
17.00 | czytanie na głos: Foxgloves of Central Park [Naparstnice z Central Parku]
Czytanie fragmentu noweli Yayoi Kusama z trylogii The Hustler’s Grotto of Christopher Street. Kusama jest jedną z najwybitniejszych japońskich artystek współczesnych oraz autorką dwunastu powieści. Tekst przeczyta Marta Ojrzyńska, która wystąpi w kostiumie zaprojektowanym przez Duet Bracia.
27 Października 2013, Niedziela
Audytorium Muzeum Sztuki Nowoczesnej
w Warszawie
11.00 | Wykład
Angielska artystka Lindsay Seers zaprezentuje własną powieść oraz projekt artystyczny It Has To Be This Way [Tak musi być]. Przedstawi fragmenty powieści i opowie, w jaki sposób wprowadza do swojej praktyki artystycznej zagadnienia związane z narracją, np. fikcję, identyfikację oraz historię.
12.00 | Wykład performatywny: Being Nothing [Być niczym]
Angus Cameron (wykładowca akademicki) opowiada w imieniu Goldin+Senneby (szwedzki duet artystyczny) o projekcie zatytułowanym Headless. Specyficzna metoda pisarska stosowana przez Goldin+Senneby, polegająca na tym,że każdy rozdział prowadzi do wydarzenia, które staje się zaczątkiem nowego rozdziału, stwarza szczególny rodzaj połączenia faktu i fikcji. Wykład w formie performansu poświęcony będzie paradoksalnym związkom między nicością a byciem, nieobecnością a obecnością, faktycznością a fikcyjnością, ich wciąż aktualnemu znaczeniu kulturowemu oraz temu, co mogą nam powiedzieć na temat doświadczania powieści pisane przez artystów.
13.00 | Wywiad: Art is a Haven, But Where’s the Crane to Unload? [Sztuka to przystań, ale gdzie jest żuraw do rozładowania?]
Cieszący się szerokim uznaniem pisarz i artysta Tom McCarthy (autor Remainder) oraz pisarz Ingo Niermann (The Future of Art) mówić będą o książkach nienapisanych – o tym, co nie jest publikowane oraz o tym, co jest publikowane, tj. o literaturze mainstreamowej, o kryzysie powieści jako gatunku literackiego i książce jako obiekcie, a także o roli, jaką w takiej sytuacji odgrywają sztuki wizualne.
14.00–15.00 | Przerwa obiadowa
15.00 | Wykład: Dear Reader: The Novel’s Call to Perform [Drogi czytelniku: powieść wzywa do działania]
Wykład Barbary Browning poświęcony będzie roli aktywnego czytelnika, czytaniu będącemu aktem performatywnym, który zmusza dzieło sztuki do uznania innego za podmiot oraz domaga się włączenia czytelnika do procesu twórczego. Powieść zostaje w ten sposób zdefiniowana jako przestrzeń intersubiektywna, która rozprzestrzenia się w sferze publicznej.
16.00 | Performans: Failed Comedy [Nieudana komedia]
Momus to znany muzyk eksperymentalny, artysta i pisarz. Z okazji prezentacji w Warszawie przygotuje performans na podstawie jednej ze swoich najnowszych książek, The Book of Jokes [Księga dowcipów]. Idea jest prosta: występ Momusa utrzymany jest w konwencji stand-up, jednak opowiadane przez niego dowcipy nie są śmieszne; „umiera na scenie”, jak mówią komicy. Paradoksalnie jednak niepowodzenie nie udaje się, ponieważ na takim właśnie rozdziale polega tradycyjny performans.
17.00 | Wprowadzenie: Curating Artist Novels [Kuratorowanie powieści artystycznych]
Chus Martínez jest autorką The Malady of Writing, projektu o książkach artystycznych realizowanego przez MACBA w Barcelonie. Jej wykład wyznaczy podstawowe założenia do podsumowującej dyskusji dotyczącej publicznego wymiaru powieści. Podstawową ideą jest odejście od wyobrażenia czytelnika jako jednostki odosobnionej i zdefiniowanie powieści jako formy interwencji publicznej. Proces odbioru wykracza tutaj poza przestrzeń wystawienniczą i nakłada się na codzienne doświadczenie czytelnika.
17.30 | Dyskusja panelowa: The Institutional Role [Rola instytucji]
Program zakończy dyskusja panelowa z udziałem kuratorów związanych z projektem The Book Lovers. Rozmawiać będą: Bart de Baere, Ann Demeester, Chus Martínez i Sebastian Cichocki. Tematem dyskusji będą konsekwencje wynikające z uznania powieści za obowiązującą formę sztuki. Paneliści będą szukać odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób zaprezentować formę sztuki, która w przeważającej mierze opiera się na narracji i wymaga od widza długotrwałego zaangażowania.
Looking for Headless fikcyjnego autora K.D., rozdziały 1-4, 2008
