Cricoteka 2020 ul. Nadwilaska 2-4 3 Intro 47 Justyna Sowikowska 810 Zdzisawa Gacek 1113 Adriana Mickiewicz 1415 Danuta Czerny- -Sikora 1619 Oliwia Nguyen Quoc 2023 Barbara Morgan 2426 Maja U r b a n e k 2 3 Alicja Mller Ten zin jest efektem eksperymentw z rnymi formami pisania o tacu, ruchu i performansie. Znalazy si w nim teksty licealistek, studentek oraz seniorek z warsztatw dziennikarskich, ktre odbyway si w Cricotece w ramach II edycji edukacyjnej odsony programu Rollercoaster. Kolekcjonerzy wrae. Obok, do nietradycyjnych, relacji z dziaa grupy tanecznej pisanych z perspektywy obserwatorek bd czciej uczestniczek, przeczytacie w nim m.in. moskaliki, erotyki i fraszki inspirowane happeningami Tadeusza Kantora. Nasz happening rozegra si w przestrzeni niekiedy roztaczonych, a na pewno bardzo gibkich sw! Justyna Sowikowska 4 Wiersz graficzny IM- -PULS NAMI- -TNOCI, NIEWY- -RA -A -LNE OSTROCI, CIAO NAPITE, W TEMPIE ZAMKNITE, GOWA RYTMICZNA, RKA M- -ECHANICZNA, NOGA SYNCHRONICZNA, FIGURA CHAOTYCZNA. OB- -RT CHA- -OTY -CZ -NY, SK- -OK EN- -ER -GI -CZ- -NY, UK- -ON WY- -KLTYTANIEC PRZ- -EKLTY. 5 Justyna Sowikowska O warsztatach List z Pawem yskaw Z ciemnoci wyaniaj si owietlone przez sceniczne reflektory ostre ksztaty. Niektre niczym posgi zastygaj w jednej pozie. Pozostae ludzkie rzeby dynamicznie wymachuj koczynami, rytmicznie podskakuj i przecinaj czarn przestrze. Poszczeglne ksztaty gromadz si w skupiskach spoczywaj na ziemi i wydobywaj z siebie szelesty, ciamkania oraz gbokie westchnienia. Inne s niezalene wybray samotnicze obroty, przysiady i pompki. Kady krok przyblia mnie nie tylko do zapoznania si z teatraln scen Orodka Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka, ale i z uczestnikami warsztatw ruchowo-tanecznych o tajemniczym tytule List. Co bdziemy robi? Taczy? Uczy si ukadu choreograficznego? Improwizowa? Ale co z Listem? Moe powinnam wzi kartk i dugopis. To bez sensu, przecie podczas taca nie pisze si listw w tamtej chwili zapewne nie tylko w mojej gowie koatay takie myli. Myl, e wszyscy czonkowie grupy niezalenie od iloci siwych wosw na gowie zadawali sobie podobne pytania. Ale przecie wiadomo, czym jest List! Dawno, dawno temu Tadeusz Kantor wymyli sobie, e napisze list. I to nie byle jaki! To musia by najwikszy list na wiecie, a jego podr miaa trwa w nieskoczono. No dobra, pra- wie nieskoczono A tak naprawd to tylko kilka godzin marszu przez ulice Warszawy. Komentatorzy na bieco relacjonowali losy przesyki adresatom, ktrzy niecier- pliwie czekali na ni w Galerii Foksal. Gdy upragniony list dotar na miejsce, uczestnicy happeningu rzucili si na wielk kopert. Adresaci wpa Justyna Sowikowska 6 O warsztatach List z Pawem yskaw dli w sza i potargali list, z ktrego zostay jedynie drobne strzpki. Tylko co taniec ma wsplnego z najwikszym listem na wiecie i Tadeuszem Kantorem? Czy da si zapisa sowa ciaem w przestrzeni, nie uywajc kartki ani dugopisu? Szybko okazao si, e przy pomocy ciaa mog zapisa cae moje imi: gow J, uchem U, szyj S, ramionami T, okciami Y, biodrami N i sto- pami A! Stalimy si nie tylko poszczeglnymi czcia- mi alfabetu, ale take yw materi tworzc wasne kody, wy- raane za pomoc koniuszkw palcw i czubkw gw. Kady mg opowiedzie wasn histori, a razem stworzylimy tysice rnych narracji o przybyszach z przyszoci, kierowcy samochodu czy wielkiej mioci Gdy przyszed czas grande finale, nie bylimy do koca gotowi na to, co miao wanie nadej. Od pocztku wiedzielimy (a waciwie nie wiedzielimy), e wylemy jaki List. Kady napisa krtk wiadomo do ludzi z przyszoci, z ktrej naleao wybra trzy sowa, bdce inspiracj do stworzenia maej choreografii. Nastpnie zostalimy sparowani ja zostaam przydzielona starszemu gentelmanowi, panu Edkowi. Niestety, by to wybr poniekd tragikomiczny. Zarwno ja, jak i pan Edek mamy fataln pami i nie bylimy w stanie zapamita ukadu, co przynioso nam te wiele rado 7 Justyna Sowikowska O warsztatach List z Pawem yskaw chy, gdy ogldalimy efekt kocowy. Scena, korytarz, schody przed Cricotek kada para zostaa ulokowana w innym miejscu. Naszym zadaniem byo przekazywanie sobie choreografii, by ruchowa opowie wci krya midzy nadawcami a odbiorcami. Oczywicie, po drodze ukad zosta wielokrotnie zmieniony i przeksztacony, co doprowadzio do zmiany treci Listu. Ostatecznie wiadomo dotara do celu, czyli z powrotem do nadawcy. Na pewno niektrzy przechodnie dziwacznie si na nas patrzyli i myleli, e oszalelimy, gdy wykonywalimy bizarne wymachy rkami. Pozostali nie zwracali na nas najmniejszej uwagi przecie to Krakw, tu codziennie dziej si dziwne rzeczy. Z pewnoci Kantor, gdyby tylko mg zmartwychwsta, przyszedby pod Cricotek i rozgoniby towarzystwo. Uznaby nasz List za jak gupi gr, ktra nie ma nic wsplnego z prawdziw sztuk. Ale nas to nie rusza, bo mielimy wietn zabaw! Zdzisawa Gacek 8 Erotyki inspirowane happeningiem List I x x x odsoni jej smuke przedramiona list dugi i szeroki przypi w blond warkocze rozpi guziki w sukni przyku renice jak magnes do jej ust na ulicy targanej wiatrem ludzie biegali tu i tam ONI ponli posklejani rumiece schodzone deszczem przykrya wielka koperta II x x x tupot ng mskich na chodniku symfonia dwikw z oddali ... emocje podania zapisa torsem 9 Zdzisawa Gacek O przygotowaniach do finau pierwszej edycji edukacyjnej odsony Rollercoastera W listopadzie ubiegego roku braam udzia w warsztatach ruchowych z Pawem yskaw. Pracowalimy nad pokazem dla publicznoci Cricoteki. Dowiadczony nauczyciel ze swobod sceniczn pobudza nas do pokonywania barier oraz rozwijania mowy ciaa i moliwoci gosowych. Potrafi z kadej z dziewiciu osb wydoby najciekawsze formy zarwno ruchowe, jak i sowne. Scenariusz by ruchomy (zaskakiwa zmianami), do ktrych niektrzy z nas nie mogli si przyzwyczai. Sztuk byo wydoby drzemice w nas emocje i przekaza je na scenie. Grupa zrnicowana wiekiem, a take umiejtnociami ruchowymi i scenicznymi to due wyzwanie dla prowadzcego i uczestnikw. Modsze osoby musiay wsucha si w starszych i na odwrt. Wszyscy uczylimy si akceptacji i otwartoci. Na warsztatach nie brakowao umiechw ani artw. Przestrze sali teatralnej wypeniy energia i modo licealistek oraz wysublimowany ruch starszych osb. Nasza kreatywno zaowocowaa kompozycj czc elementy teatralne z sytuacjami wzitymi z codziennego ycia. Ja na przykad wcieliam si w rol matki przygotowujcej obiad dla rodziny, a pozostali uzupenili moj opowie abstrakcyjnym ruchem (byy tace krokietw czy barszczu). Kada osoba miaa swoj scen. Basia zaprezentowaa si w dynamicznej choreografii na tle ciany i w blasku wiate, odwrcona tyem do widowni. Pena wdziku i elegancji Ania w skupieniu opowiadaa pynnym i zdecydowanym ruchem jaki fragment ze swojego ycia. Edward z obyciem scenicznym i naturalnoci poprowadzi korowd seniorek i licealistek na scen, podwietlajc lamp turystyczn kad uczestniczk. Stworzy odpowiedni 10 O przygotowaniach do finau pierwszej edycji edukacyjnej odsony Rollercoastera Zdzisawa Gacek klimat tajemniczoci. Z ciemnoci powoli wyaniay si kobiece postacie rozpoczynajce rytmiczny i skoordynowany ukad taneczny (rk i ng). Wan czci naszej choreografii, a zarazem jedynym elementem scenograficznym byy krzesa jedno z nich byo moim partnerem w scenie tanga, na innych taczyy licealistki, wspierajc mnie i tworzc dynamiczne, ekspresyjne to. Przy pomocy Pawa stworzylimy kreatywn wypowied sceniczn. Z satysfakcj bdziemy wspomina nasz popis na prawdziwej scenie. Wzmocnilimy swoj kondycj fizyczn, a wiczenia z improwizacji uatwiy nam wyraanie stanw emocjonalnych w swobodnych wypowiedziach sowno- ruchowych. 11 jej jego jej jego jej jej jego jej jej jego jej jego jej jej jego jej jego jego jego-jej, jegojej jejego, JEJ EGO! Adriana Mickiewicz hommage a hommage a Maria Jarema (kola) To byy przede wszystkim awantury upamitnilimy upamitnienie oddalimy hod hodzie? hodowi? polski jzyk trudny jzyk sprawdzam po lonsku godomy hoda po polsku godajom hada hod wyraz czci lub zachwytu hada wysypisko staych odpadw przemysowych powstajcych w wyniku eksploatacji kopalin lub przerobu (kto nigdy nie korzysta z wikipedii niech pierwszy rzuci kamie) no wic hoda cia w hodzie wysypane ciaa krel obraz oko pier rka noga. YDKA cienie ydek wosy na ydce ydka w powietrzu ydka na pododze i ju nie ma ucieczki przed ydk jak tylko w inn ydk wic wijemy si wsplnie wijemy si razem naszymi ciaami i naszymi wspciaami i hej! do koa! ydki wszystkich krajw czcie si! tworzymy obrazy ruchobrazy kulobrazy cieniobrazy ku czci tej co to wcale nie graa lecz bya po prostu nieco zaenowan kobiet wspczesn ku czci jej? a moe jego? jego ktry nigdy nie umiera przed premier a ten wiersz? homage a jarema hommage a kantor hommage a ruchome ciaa ciao kania si ciaom ktre kaniaj si temu ktry kania si tej ktra. oj chyba dostan globusa nie wiem nie znam si nie orientuj si zarobiona jestem i nie mam pojcia dla kogo ma ten hommage moe dla wszystkich moe dla nikogo 12 Warsztaty Hommage a Maria Jarema z Katarzyn eglick Adriana Mickiewicz Stoimy za biaym ptnem ja i Danuta. Jeszcze nie dawno byymy sobie zupenie obce, ledwo kojarzyymy swoje imiona (moe zreszt tylko ja znaam jej imi). Teraz musimy wsplnie stworzy unikalny obraz z naszych cieni. Biaa pachta oddziela nas od pozostaych osb, tymczasowych widzw. Nie moemy obserwowa ich reakcji ani kontrolowa sposobu, w jaki nas postrzegaj. Pozbawiona dowiadczenia oraz wczeniejszego przygotowania, nie wiem nawet, ktre partie mojego ciaa s widoczne, a ktre wymykaj si wiatu i w efekcie nie odbijaj si na ptnie. Z jednej strony wyzwolenie od wzroku Innego pozwala mi skupi si na wasnym ciele oraz intymnoci bycia i dziaania w duecie. Z drugiej mam wiadomo, e owo poczucie wyobcowania jest jedynie pozorem w rzeczywistoci to przecie wanie nasze ciaa zostay postawione w centrum sceny i wystawione na widok publicznoci. Katarzyna eglicka poprowadzia warsztaty w Cricotece w nawizaniu do happeningu Tadeusza Kantora Hommage a Maria Jarema pomiertnego hodu zoonego awangardowej malarce. Kolejne zadania postawione przed uczestnikami i uczestniczkami czyy w sobie dwie odmienne dziedziny artystyczne: malarstwo oraz sztuk performatywn. Prowadzca skupia si na kwestii plastycznoci taca i ludzkiego ciaa, ktre stao w centrum twrczoci zarwno Kantora, jak i Jaremy. Zwieczeniem warsztatw bya wanie prba stworzenia w technice teatru cieni ruchomych obrazw, ktre nawizywayby do prac artystki. Komponowalimy nasze choreografie w parach dobranych na zasadzie przypadku. Pracowalimy wic z nieznajomymi. Na pocztku wybralimy obrazy, do ktrych chcielimy nawiza. Moj uwag przykua prosta i minimalistyczna grafika z cyklu Gowy przedstawiajca tytuowe gowy trzech mczyzn o surowych spojrzeniach. Ich ciaa zostay zczone ze sob w taki sposb, e oczy pierwszej postaci zacho 13 Warsztaty Hommage a Maria Jarema z Katarzyn eglick Adriana Mickiewicz dziy na twarz drugiej. Obraz Danuty, nalecy do tej samej serii, by nieco bardziej ekspresyjny: w centrum dziea znajdoway si dwie, krzyczce osoby, ktrych policzki stykay si ze sob. Obie prace przedstawiay zdeformowane i poszatkowane ciaa. Figury zdaway si sta jednoczenie razem, jak i osobno. Bliniacze twarze nakaday si na siebie i przenikay si, a jednak pozostaway indywidualnociami. Brak kontaktu wzrokowego sugerowa jednak ich odrbno, lub wrcz osamotnienie. W naszej krtkiej scence skupiymy si na odegraniu relacji midzy nimi, wykorzystujc przede wszystkim jedn cz ciaa: gow. Warsztaty u eglickiej stanowiy take lekcj wsppracy: w trakcie kolejnych zada naleao skupi si nie tylko na wasnym ciele, ale take na ruchu innych. Czasem byo to dowiadczenie intymnej, kameralnej pracy we dwoje, jednak niekiedy uwaga musiaa rozproszy si midzy wszystkich uczestnikw i uczestniczki zaj. Trud wejcia w fizyczny kontakt z drug osob (a take i strach przed moliwoci bycia ocenionym) pocztkowo stanowi dla mnie du barier. Z czasem intensywno wicze pozwolia mi czciowo przeama niepewno. Zdedydowanie bya to zasuga szerokiej inkluzywnoci, budowanej na scenie Cricotecki. Zajcia odbyy si w atmosferze akceptacji lub nawet afirmacji rnorodnych cia oraz ich sposobw poruszania si. Dziwne, niecodzienne, by moe nawet mieszne ruchy byy wrcz celebrowane. Odmienno naszych moliwoci ruchowych pozwolia stworzy zupenie wyjtkowe i niepowtarzalne kompozycje. Danuta Czerny-Sikora 14 Fraszka inspirowana happeningiem Kultura agrarna na piasku Cisza ciao, ciao cisza Plaa i improwizacja. Zaczynamy wci od nowa, By nie wkrada si stagnacja. Kantor mdrym by facetem I zdziwienie lubi budzi. Zachwyca twardym konkretem Szokujc nas, zwykych ludzi. Piasek, morze i gazety... Zmieniaj punkt przyoenia? Nie zawsze wszystkich niestety Pobudzaj do mylenia. 15 Danuta Czerny-Sikora O warsztatach Kultura agrarna na piasku z Monik Kiwak O nie, nie tak, bardziej, k. na lewo! Mwi przecie, rwno, rwno, jeszcze rwniej! Wyej ta gazeta! Niech bdzie wida t gazet, niech wystaje, uwaga, sypiesz piaskiem!: wiesz, tak sobie wyobraam Kantora, dyrygujcego swoimi happeningowcami. Wrzeszcza na nich pewnie, rzuca misem, a oni go suchali i wychodziy niesamowite rzeczy. Syszaa o Kulturze agrarnej na piasku? Nie? Szczerze mwic, ja te wczeniej nie. Teraz gboko wlazam w temat, wiesz? Widzisz sama, nie przez przypadek zatrzymaymy si w tym miejscu, nad Wis. Popatrz, jaki ten budynek Cricoteki jest cudownie podwjny! Wracajc do moich ostatnich przey, powiem Ci tak: byo super. No i robilimy na tych warsztatach happening. Happening z happeningu. Najwaniejsza miaa by przyjemno, jak czerpie si ze sw, z ruchu, z ciaa. Naprawd czuam, e mi lekko, fajnie, niesamowicie. Polataam po scenie. Pierwszy raz, kurcz to byo co. Ja na scenie, na ktrej odbywaj si prawdziwe przedstawienia. W pewnym momencie mielimy wyci z gazet jakie sowa albo je napisa i potem przedstawia innym. Mnie przypado w udziale sowo ty. Poka ty, no we. No, jakby pokazaa? Prosz ci. Ale nie byo wyjcia, co musiaam zrobi, no to zataczyam, bo instruktorka powiedziaa, e mona zrobi cokolwiek i te bdzie dobrze. No i kurcz, jako si odblokowaam, zaczam myle bardziej abstrakcyjnie, w kocu braam udzia w happeningu, poczuam to. Zaczam jako tak si czu, artystycznie? Czy kreatywnie? Inaczej ni na co dzie. Pomylaam, e to mj pierwszy raz, ale nastpnym razem ju w ogle nie bd miaa oporw, niby to teatr, a kady moe co sob wyrazi, nie tylko aktorzy. Mona co wykrzycze albo wymacha rkami, albo wykopa. Nogami. Suchaj, te to poczuj. Zrobimy we dwie happening, ju ja co wymyl. Oliwia Nguyen Quoc 16 Haiku inspirowane happeningiem Cricotage Rutyna ycia Obrazem codziennoci Wspczesnych czasw 17 Oliwia Nguyen Quoc O warsztatach Cricotage z Erykiem Makohonem Zajcia zaczy si od przedstawienia uczestnikom kilku prostych gestw kadej czci ciaa. Ich nazwy oraz same ruchy wywodziy si ze zwyczajnych, codziennych czynnoci, takich jak mycie nadgarstkw czy gaszenie papierosa. Poznawszy te sekwencje, osoby biorce udzia w warsztatach wybray kilka ruchw i prezentoway je na swj zindywidualizowany sposb. Ciekawe byo to, jak rnorodne okazay si poszczeglne wariacje. Ruchy odzwierciedlay emocje, stres, zaangaowanie czy wczucie si w chwil. Poczuam si przez moment jak na spektaklu teatralnym, gdzie scenariusz pisany jest przez samych aktorw, spontanicznie odgrywajcych sceny na podstawie swoich przey oraz odczu. Ogldajc to niecodzienne, improwizowane przedstawienie, mona byo bowiem pozna cho niewielk cz osobowoci kadego z wykonawcw. Na rodku sali znajdowa si wyklejony tam kwadrat, dodatkowo podzielony na cztery mniejsze. Uczestnicy kolejno prezentowali w jego ramach wasne interpretacje wyjciowych gestw. Osoby stojce na przeciwlegych krawdziach figury musiay zaprezentowa swj ruch, zbliajc si w jednakowym tempie do rodkowej linii. Wana bya tutaj obserwacja postaci na przeciwko, gdy przekroczenie musiao nastpi w tym samym czasie. Po przejciu linii podziau uczestnicy przejmowali swoje ruchy. Zadanie nie byo tak proste, jak mogoby si wydawa. Czstym bdem okazywao si skupienie zbyt duej uwagi na wykonywanym ruchu i niezwaanie na sam moment przejcia. Kiedy uczestnicy nie starali si kontrolowa otoczenia, a koncentrowali si na tym, aby wczu si w sytuacj, wychodzio co piknego, bardzo teatralnego. Podziay si upynniay. Pojcie granicy czy progu, a take dowiadczenie wasnej liminalnoci, byo zreszt wanym elementem caego warsztatu. 18 Inne zadanie, ktre potem rozwino si w happening, rwnie krcio si wok wspomnianego kwadratu, jednak tym razem polegao na poruszaniu si wedug cile okrelonych regu. W kadym z czterech pl obowizywa inny zakres ruchu. Prowadzcy za pomoc ustalonych sw kontrolowa to, co dzieje si w obrbie wyznaczonego kawaka podogi. Na rodku kwadratu bya natomiast strefa wolna od wspomnianych zasad. Sami uczestnicy rwnie mieli moliwo kontroli ruchu innych eby wpyn na pozostaych, musieli wykrzycze przypisane im sowa. W tym zadaniu uczestnicy zmierzyli si z licznymi wyzwaniami. Wymagao to od nich nie lada skupienia, uwanoci i bardzo szybkich reakcji na zmiany. Cao zostaa przeniesiona na zewntrz, gdzie w scenerii zachodu soca, przy do orientalnej, lecz spokojnej muzyce, uczestnicy stworzyli happening, prezentujc niezwyk wiadomo sytuacji, swojego ruchu, a take indywidualizm. Zajcie ruchowe u Eryka bardzo mocno skupiay si na koniecznoci przejmowania inicjatywy; wymagay bacznej obserwacji i gotowoci na szybk zmian wykonywanej sekwencji, a take duej wiadomoci swojego ciaa oraz tego, co aktualnie dziao si na Oliwia Nguyen Quoc O warsztatach Cricotage z Erykiem Makohonem 19 scenie. Sama precyzja ruchu nie bya tutaj pierwszoplanowa. Znaczca staa si natomiast umiejtno wyczenia chci kontrolowania ruchu. Kiedy uczestnicy zbytnio skupiali si na tym, aby kady gest by precyzyjny i zgodny z pierwotnymi zaoeniami, ich mini-choreografie okazyway si nienaturalne, pozbawione indywidualnoci. Istota tkwia w tym, aby zgodnie z wasn interpretacj uzewntrzni dan sekwencj. Wane byo rwnie szczeglne wyczulenie na moment przejcia, czyli przekroczenia linii, symbolizujcej pynn zmian ruchu, konieczno dostosowania si do nowych zasad. Zupenie jak w yciu jedyn sta pozostaje to, e wszystko jest zmienne, a czowiek bdcy scenarzyst wasnego ycia, przechodzi przez rne etapy, dopasowujc si do regu panujcych na kolejnych szczeblach dojrzaoci. Jako obserwatorka tych warsztatw miaam wraenie, e jednym z ich celw bya nauka korzystania z wpywu innych. Brak kontroli nad niektrymi sytuacjami w yciu nie zawsze jest czym zym. Kiedy chcemy je kontrolowa za bardzo, dzieje si rzecz odwrotna, a mianowicie efekt kocowy nie jest tak spektakularny jak wwczas, gdy pozwolimy sobie na odrobin spontanicznoci i pjdziemy z tak zwanym prdem. Oliwia Nguyen Quoc O warsztatach Cricotage z Erykiem Makohonem Barbara Morgan 20 Moskaliki i lepieje inspirowane Lekcj anatomii wedug Rembrandta I Gdy kto powie, e wisielec Wiszc nie czuje rozkoszy, Z beczki ci go zaleje Przed otarzem Wita Stwosza. II Kto mi powie, e po mierci Kantor nie rozpta burzy, Tego bron rozerw na wierci Przed szpitalem w. Ry. III Gdy kto powie e post mortem Ju nie mona taczy tanga, W dzib mu strzel starym tortem Na tarasie Cafe Manggha. IV Kto mi powie e nieboszczyk Ju nie bdzie nigdy gada, Tego niechaj osio oszcza W klimatycznych Krzysztoforach. V Lepiej dobrze naci zwoki Nili kpiel mie z posoki VI Lepiej prysn z prosektorium Ni da kroi w audytorium VII Lepiej pore szczurz ma Ni w Kantora szpony wpa 21 Na ciemnej pododze, w pmroku le ciaa. W wikszoci to kobiety. Tu i wdzie mieni si brokatem wieczorowe suknie. S te stroje bardziej swobodne, lune, ale z uwag dobrane na dzisiejsz okoliczno. Obok srebra i zota najbardziej zwracaj uwag czerwie i amarant. Mam wraenie, e modym przy doborze kreacji, mwic wprost opakowania, bardziej zaleao na wygodzie i nieskrpowanych ruchach, jakby ten wanie rodzaj swobodnego pakunku dawa im poczucie bezpieczestwa w drodze w nieznane. U starszych dam (czyme waciwie jest czas?), ktrym wydaje si, e baga dowiadcze dobrze je ju wyrzebi, i e nie musz by takie praktyczne, t funkcj spenia opakowanie ozdobne, skupiajce uwag, sugerujce wiadomo wasnej seksualnoci i wyjtkowoci. Mrok wokoo gstnieje. Czuj to mimo zamknitych oczu, bo moje ciao te ley pord innych. Wanie przeywamy wasne umieranie. Przez moment kto si troch wierci, wida jeszcze nie zaakceptowa nieuchronnej kolei rzeczy. Nastpuje zupena cisza. Mam wraenie, e atomy powietrza pozbawione adunku przenikaj moje ciao, ktre si rozpywa i miesza cakowicie i nierozpoznawalnie z otoczeniem. Zapadam si w niebycie, w nicoci, ktra wcale nie jest nica. Niewiadomego pochodzenia strumyczki wiadomoci sprawiaj, e czuj, jak znikam w puszystej pustce, ktra utkana jest z niepamici, niechcenia, niemuszenia, niemiechu, niesmutku, niewiny, niepragnienia. A sen? Co ze snem ? Sen jest szaroci. Mj sen, moja szaro. Midzy bytem a niebytem, yciem a mierci. Pacholctwem a staroci. Ta szaro snu, chd podogi oraz delikatne, mgliste wiato, ktre przeciska si przez powieki, powoli oywiaj moje ciao. A wic to jeszcze nie teraz? Barbara Morgan O warsztatach Lekcja anatomii wedug Rembrandta z Basi Bujakowsk Barbara Morgan 22 O warsztatach Lekcja anatomii wedug Rembrandta z Basi Bujakowsk Nie ostatecznie? Inne ciaa te powoli zaczynaj si porusza. Czy budzimy si w nowej nierzeczywistoci? Obok kadego ley kilka przernych drobiazgw. To pamitki z poprzedniego ycia. Par wspomnie, ktre chciaoby si zatrzyma, zabra ze sob w ostatni drog. Bo jednak powraca pami przeszoci, dawnych lat, beztroski. Pocztkowo jeszcze troch blada jakby osnuta babim latem teje. Powoli siadamy. Ogarniamy wzrokiem te swoje skarby, niektrzy dotykaj, inni zaciskaj w doniach, jakby chcieli bardziej poczu faktur przedmiotu, jego chd czy energi minionych lat. Podnosz wzrok i widz umiechnit twarz Basi Bujakowskiej. Bije od niej ciepo, spokj, a figlarne oczy zdradzaj ciekawo. Jest dobrze. Niewane, jaka to stacja w naszej podry. Jeszcze zawieszeni, zaczynamy dzieli si z pozostaymi swoimi wspomnieniami zakltymi w przedmiotach. Nie musimy nic opowiada, ale jzyki same si rozpltuj. Czasem dwa, trzy sowa wystarcz, by zajrze do wiata drugiej osoby. Chon te strzpki czyjego ycia. S tu przyjanie, czasem mioci czy wzruszenia niezwykymi spotkaniami z przygodnymi osobami. Mam poczucie, e w kadej z tych historii, w emocjach, w bliskich mi miejscach, odnajduj czstk siebie. Jest przecie bransoletka z Afganistanu. S pamitki z Afryki, z Maroko; s stare fotografie, piercionek zarczynowy, a nawet szafa. Tak, wanie szafa. Wycita z papieru czerpanego, 23 Barbara Morgan O warsztatach Lekcja anatomii wedug Rembrandta z Basi Bujakowsk taka, ktr mona schowa do torebki, by w dowolnej chwili wyj, otworzy drzwi i zajrze. Jest tam bowiem w sowa zaklta czyja tajemnica. Stana mi przed oczami szafa Kantora, interior imaginacji, ale przypomniaam sobie i o innych szafach, take moich, zwaszcza z dziecistwa, za ktrych drzwiami mg si zmieci cay wszechwiat. Od pocztku spotkania Basia prbowaa przybliy nam Kantora, nie od strony samego happeningu (jak na przykad Pawe yskawa), a procesu twrczego, jego istotnych elementw, znaczenia minimalizmu czy metafory. Gdy przedstawialimy si sobie nawzajem przy pomocy prostych gestw, wyrazw twarzy czy samych umiechw, zrozumiaam, jak wiele mona powiedzie bez sw. Wykonywalimy krtkie zamaszyste ruchy, jakby wyrzucajc z siebie pojedyncze zdania zastpujce sowomow. Uczyam si nowego jzyka, by moe bardziej precyzyjnego, lepiej definiujcego emocje. Mogam przechodzi z jednego symbolicznego pokoju do drugiego, z jednej rzeczywistoci w inn. Ile w tym moim przeywaniu byo Kantora, ile Basi, a ile mnie samej? Basi zawdziczam co bardzo wanego. Pogodzia mnie z Kantorem, z jego sztuk. mieszne, ale bdc nastolatk, obraziam si na mistrza. Poznaam wwczas ciepego, uroczego pana, ktry przekroczywszy niewidzialny prg w Krzysztoforach, nagle przeistoczy si w tyrana. Mimo wiadomoci jego geniuszu, ta naburmuszona dziewczyna wci we mnie tkwia. Dopiero dziki Basi zajrzaam do wasnej szafy i wyszam z niej ju inna. 24 Monolog wewntrzny inspirowany Panoramicznym happeningiem morskim Maja Urbanek Pynie. Jest dynamiczna. Fala. Kolejna nadciga, potem wpadaj na siebie. Tworz cao, a krople jeszcze przez chwil wiruj w powietrzu. I jest. Ju jest nastpna. Ta pynie powoli, przelewa si niepiesznie. I ju jej nie ma. One s wolne, tak prawdziwie wolne. A jednak zalene od siebie nawzajem wpywaj na siebie i wypywaj. Poczone w jeden organizm. Te krople splecione i fale wymieszane. Ten cig zderze, odpyww i przypyww. Pjdmy dalej a gdyby to morze tak zmusi? Jako je niesamowicie poruszy i co mu rozkaza? Wbrew jego zaoeniom. eby na przykad taczyo w rytmie nadanym odgrnie, a nie jak teraz swobodnie. Albo lepiej eby ono niekoniecznie taczyo do muzyki, ale samo byo muzyk. Chc pozwoli mu tworzy. Szumie, kropi i zderza si, potem podrygiwa. Najpierw wolno, potem ju troch gwatowniej. Jakby zapanowa nad nim, jednoczenie dajc mu swobod istnienia wedle wasnego uznania. Wtedy my moemy decydowa w prawo czy w lewo. Jak szybko i o wysokoci dwikw te. Jakbymy tworzyli muzyk zupenie od nas niezalen, a jednoczenie podporzdkowan rce czowieka. Jakby melodie zdekonstruowa na rzecz zupenie nowego aktu twrczego. Nie bdcego naszym dzieem, a tego morskiego organizmu. Bo w kocu moemy przecie sprbowa na chwil opanowa ten bezkres i stworzy iluzj kontroli nad organizmem tak zoonym, niezalenym i wolnym. Ale to trzeba ukry. Trzeba ukry zarwno kontrol, jak i jej brak. Trzeba doda absurdu. Moe czym rzuci? Tylko czym? artem? Prawd? Ryb? Naley stworzy zudzenie, eby zniwelowa t prawd. 25 O warsztatach Panoramiczny happening morski z Mart Pietruszk Maja Urbanek Ania BasiaTomek KasiaDanusiaEla DarekZosiaAniaBasia! Tomek Kasia Danusia! Ela! Darek! Zosia! Aaaaniaaaa Basiaaa Toooomeek Kasiaa Daaanusiaa Eeeela Dareeek Zoooosiaa Id w lewo, jedno za drugim. Ciao za ciaem wodzi dotykiem. Maluj fale w powietrzu, prowadz ze sob cielesne dialogi. Jeden dotyk w do porusza ca rk, cignie j w gr i pozwala opa, a ciao w tym czasie oplata nowy przypyw. Nowy bodziec, inny dotyk i nastpna osoba powoli prowadzi nog w bok. Wykonuje obrt i pynie dalej do nastpnego ciaa, ktre poprowadzi je jeszcze inaczej. Kada z osb porusza si pod wpywem innych, na skutek ich ruchw i wskazwek. Zatopione w niebieskim wietle i dwikach melodii, tworz kolejne morskie elementy. Zderzaj si ze sob albo trzymaj na dystans. Krople przechodz to w jedn, to w drug stron. Ciao faluje spokojnie, by potem poderwane dotykiem innego, rzuci si do skoku. Oplataj swoje koczyny i ciao obok. Wi ze sob na chwile i wzajemnie na siebie oddziauj. Ciao z ciaem plcze si w skomplikowane wariacje. Moemy zaobserwowa ich ruchy. Zobaczy, jak uwalniaj ciao i pozwalaj mu na improwizacje. Kreuj przedziwny obraz zaufania, wsppracy i wolnoci. Tworz hipnotyzujce formacje morskie. Marta Pietruszka, bazujc na Kantorowskim happeningu, tworzy w widzach i uczestnikach przewiadczenie, e dowiadczyo si czego niezwykle osobliwego. AniaBasiaTomekKasiaDanusia ElaDarekZosia AniaBasia! Tomek KasiaDanusia! Ela! Darek! Zosia! Aaaaniaaaa Basiaaa Toooomeek Kasiaa Daaanusiaa Eeeela Dareeek Zoooosiaa O warsztatach Panoramiczny happening morski z Mart Pietruszk Maja Urbanek Druk powsta jako podsumowanie warsztatw w ramach programu: Rollercoaster. Kolekcjonerzy wrae warsztaty Koordynatorki projektu: Alicja Mller, Basia Pasterak, Izabela Zawadzka Promocja projektu: Marzena Boniecka Redakcja i korekta: Alicja Mller Skad i opracowanie graficzne: Weird Gentlemen Dofinansowano ze rodkw Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzcych z Funduszu Promocji Kultury Organizator: Wsparcie medialne: